Czerniak

Czerniak (Melanoma malignum jest nowotworem bardzo złośliwym wywodzącym się z melanocytów, czyli komórek pigmentowych. Stanowi ok. 2 % wszystkich nowotworów skóry.

Czerniak skóry jest nowotworem o największym potencjale przyrostu nowych zachorowań na świecie (dotyczy to głównie rasy białej). Dynamiczny przyrost zachorowań wiąże się z rosnącą ekspozycją na promieniowanie UV (słońce, solaria). Polska należy do krajów o średniej zachorowalności na czerniaka. Rocznie rejestruje się ponad 2000 zachorowań na czerniaka i ok. 1000 zgonów z jego powodu. Choć nie dominuje w porównaniu z innymi nowotworami skóry, to stanowi ciągle wyzwanie dla medycyny z uwagi na dużą złośliwość i trudny do przewidzenia przebieg kliniczny.

Czerniak może powstać na bazie znamienia barwnikowego, ale także na niezmienionej skórze. Najczęściej umiejscawia się na skórze pleców u mężczyzn lub na nogach u kobiet. Może także rozwijać się wszędzie tam, gdzie występują melanocyty, tzn. na błonach śluzowych (w jamie ustnej, odbytnicy), w siatkówce oka, skórze pod paznokciami, a nawet na podeszwach stóp lub dłoni. Charakteryzuje się dużą skłonnością do pojawiania się wczesnych przerzutów oraz słabą odpowiedzią na leczenie. Powoduje to, że jest uważany za nowotwór szczególnie złośliwy. Najczęściej jest rozpoznawany w czwartej dekadzie życia, u dzieci stwierdzany rzadko.

Czerniaki najczęściej rozwijają się ze znamion barwnikowych zaliczanych do znamion płaskich (najbardziej niebezpieczne są te prawie czarne) lub złośliwych plam soczewicowatych (rozwijających się na skórze twarzy). Rzadziej rozwijają się ze znamion błękitnych, czy w skórze niezmienionej.

Obecnie stosuje się następującą klasyfikację czerniaków:

czerniak wywodzący się z plamy soczewicowatej – ma charakter raczej łagodny, dotyczy osób starszych;
czerniak wywodzący się z plam soczewicowatych umiejscowiony na kończynach – rozwija się dość długo w okolicach paznokci (także pod płytką paznokcia);
czerniak szerzący się powierzchownie – jego cechą jest powolny rozwój (nawet kilka lat);
czerniak guzkowy – jest czerniakiem o szybkim przebiegu (kilka miesięcy do 2 lat);
postać bezbarwnikowa - postać o szczególnej złośliwości i gorszych rokowaniach.

Rokowania leczenia czerniaka zależą od jego odmiany klinicznej i od głębokości naciekania skóry. Czerniak jest nowotworem o dużej zdolności rozsiewania się przez krew lub chłonkę, co prowadzi do powstawania przerzutów do węzłów chłonnych lub przerzutów do płuc, wątroby, kości czy mózgu. Pojawiają się one najczęściej w ciągu dwóch lat od postawienia diagnozy.

Ostatnio stwierdza się niepokojący wzrost zachorowań i zgonów na czerniaka u osób w wieku 70+ lat. Jest to niezwykle agresywny nowotwór. Dla przykładu około 50% osób ma szansę na wieloletnie przeżycie jeśli ognisko pierwotne czerniaka skóry nacieka skórę na głębokość około 4 mm. Natomiast w przypadku raka sutka o wielkości nowotworu 2 cm wieloletnie przeżycia oscylują wokół 85-90%. Jeśli wystąpią przerzuty czerniaka skóry niestety tylko 25% chorych przeżyje 1 rok. Praktycznie jedynym sposobem leczenia jest leczenie chirurgiczne. Tylko w przypadkach bardzo zaawansowanych stosuje się chemioterapię i radioterapię, niestety z ograniczonym efektem terapeutycznym.

Czynniki ryzyka zachorowania na czerniaka są podobne jak w przypadku wszystkich innych nowotworów skóry, a więc:

promieniowanie ultrafioletowe (intensywne opalanie się na słońcu, w solariach; intensywne opalanie się w dzieciństwie, z epizodami poparzeń słonecznych);
znamiona (duża liczba znamion – powyżej 50; znamiona z cechami niepokoju onkologicznego; znamiona w miejscach drażnienia; znamiona dysplastyczne; znamiona wrodzone);
kolor skóry, włosów, oczu (rasa biała, jasna karnacja, rude lub blond włosy, niebieskie tęczówki, liczne piegi);
czynniki genetyczne (rodzinny zespół znamion dysplastycznych, czerniak występujący w rodzinie lub wcześniejsze zachorowanie u samego pacjenta);
stałe drażnienie i urazy skóry;
czynnik hormonalny – co potwierdza częstsze występowanie czerniaka w okresie dojrzewania, ciąży i połogu. Z tych względów jest on częściej obserwowany u kobiet niż u mężczyzn, u których z kolei choroba ma zwykle przebieg cięższy.

Leczenie - Metoda MOHSA

zobacz następną > < zobacz poprzednią